Ένας χρόνος παραπάνω... Ε, και τι έγινε; Πράγματα που περίμενες να αλλάξεις δεν τα άλλαξες. Πράγματα που υποσχέθηκες στον εαυτό σου... εν μέρει τα τήρησες...
Επιθύμησες, όμως, πολλά. Πάλεψες γι' αυτά..; Ή περίμενες να έρθουν μόνα τους...;
Όλοι κάποια στιγμή κάνουμε τον απολογισμό μας. Μερικοί διαλέγουμε ημερομηνίες γι' αυτό. Τι βολικό! Μήπως κάτι τέτοιο θα έπρεπε να συμβαίνει καθημερινά και όχι κατ' επιλογήν ή κατά παραγγελία...;
...
Το 2000, ο αγαπημένος μου Peter Gabriel συνέθεσε ένα έργο «απολογισμού» της χιλιετίας, το OVO, με την ευκαιρία του σχετικού σόου στο Millennium Dome του Λονδίνου. Ακούτε το δεύτερο κομμάτι, με τίτλο Low Light. Δείτε κι αυτό το μικρό βίντεο από το σόου (εκεί ακούγεται το «αδελφάκι» του προηγούμενου κομματιού, το The Nest That Sailed The Sky).
Ο μουσικός —εξ' ορισμού— είναι πλασμένος για να δίνει, όχι για να παίρνει...
Για του λόγου το αληθές, ακούστε το παραπάνω εναρκτήριο χορικό του Ορατορίου των Χριστουγέννων του Μπαχ στη δημοφιλή ερμηνεία του Gardiner και μετά το ίδιο κομμάτι σε μία πρόβα (αγνώστων στοιχείων), με την κάμερα και το μικρόφωνο να δίνουν αρκετά γλαφυρά τη «λειψή» αίσθηση της μουσικής από την πλευρά —π.χ.— ενός τρομπετίστα.
Πόσες και πόσες φορές δεν αισθανθήκαμε αδικημένοι ερμηνεύοντας ως μέλη συνόλων κάποιο σπουδαίο έργο και δε ζηλέψαμε τα αυτιά του ακροατή...
Είναι νύχτα. Ο ανάπηρος μικρός βοσκός Αμάλ κάθεται έξω από την καλύβα του, όπου μένει με τη μητέρα του, και παίζει φλογέρα. Δίπλα του έχει αφημένο το δεκανίκι του, που τον βοηθάει να περπατά. Ενώ παίζει, παρατηρεί στον ουρανό ένα μεγάλο και ασυνήθιστα λαμπερό αστέρι. Ο Αμάλ φωνάζει τη μητέρα του να δει αυτό το παράξενο, «μεγάλο σαν παράθυρο», άστρο. Αλλά εκείνη, που νομίζει ότι ο γιος της λέει πάλι φανταστικές ιστορίες, τον φωνάζει να μπει στην καλύβα για να κοιμηθούν.
Ο Αμάλ έχει ξαπλώσει στο αχυρένιο στρώμα του, όταν από μακριά ακούγεται το τραγούδι των τριών Μάγων-Βασιλιάδων. Τους οδηγεί ένας υπηρέτης. Σε λίγο ένας απ' τους Μάγους, ο Μελχιόρ, χτυπά την πόρτα της φτωχικής καλύβας. Ο Αμάλ ανοίγει και αντικρίζει το θαυμαστό θέαμα των τριών Μάγων. Τρέχει να το πει στη μητέρα του αλλά αυτή και πάλι δεν τον πιστεύει. Τελικά πείθεται να τον ακολουθήσει, και με τη σειρά της δοκιμάζει την ίδια έκπληξη όταν βρίσκεται μπροστά στον Μελχιόρ, τον Κάσπαρ και τον Βαλτάσαρ. Οι τρεις Μάγοι-Βασιλιάδες ζητούν φιλοξενία. Η μητέρα του Αμάλ την προσφέρει αμέσως, ιδιαίτερα όταν βλέπει τα πλούσια δώρα που κρατούν οι Βασιλιάδες, χρυσό, σμύρνα και λιβάνι. Ο Αμάλ τρέχει να ειδοποιήσει τους άλλους βοσκούς, ενώ οι Μάγοι αποκαλύπτουν στη μητέρα του την αιτία του ταξιδιού τους: πάνε να προσκυνήσουν και να προσφέρουν δώρα στο νεογέννητο θεό.
Φτάνουν οι βοσκοί και προσφέρουν τα δικά τους φτωχικά δώρα στους τρεις Μάγους. Ο Βαλτάσαρ τους ευχαριστεί. Ο Αμάλ ρωτάει τον Κάσπαρ αν έχει κάποια μαγική πέτρα που να μπορεί να τον θεραπεύσει, αλλά ο Κάσπαρ δεν το ακούει. Σε λίγο όλοι κοιμούνται εκτός από τη μητέρα του Αμάλ, που βασανίζεται από τον πειρασμό να κλέψει λίγο από το χρυσάφι των Μάγων για το φτωχό παιδί της. Τη βλέπει όμως ο υπηρέτης και ξυπνάει τους αφέντες του. Ο Μελχιόρ τη συγχωρεί λέγοντας ότι το Παιδί που μόλις γεννήθηκε δεν έχει ανάγκη από χρυσάφι γιατί θα οικοδομήσει το βασίλειο Του πάνω στην αγάπη. Συγκινημένη η μητέρα θέλει να επιστρέφει το χρυσάφι, αλλά και να προσφέρει ένα δώρο στο νεογέννητο. Τότε ο Αμάλ προσφέρει το δεκανίκι του. Κάνοντας αυτή την προσφορά, το ανάπηρο παιδί θεραπεύεται και αρχίζει να περπατά και να χορεύει. Ικετεύει μάλιστα τη μητέρα του να του επιτρέψει να ακολουθήσει τους Μάγους, να προσκυνήσει κι αυτός τον νεογέννητο θεό και να του χαρίσει το δεκανίκι. Η μητέρα δέχεται. Και καθώς φεύγουν για τη Βηθλεέμ, ο Αμάλ παίζει στη φλογέρα του το σκοπό της αρχής.
Πάντα μου άρεσαν τα παραμύθια που έχουν κάτι να πουν... Και τι ομορφότερο από τα παραμύθια που μελοποιούνται και ζωντανεύουν πάνω στη θεατρική σκηνή!
Ομολογώ ωστόσο —για πολλοστή φορά— πως, αν και κλασικός τραγουδιστής, η σχέση μου με την όπερα δεν είναι η καλύτερη. Ίσως γιατί πολλές φορές τα παραμύθια δε ζωντανεύουν όπως θα έπρεπε· κάποιες φορές ίσως δε ζωντανεύουν καν! Όταν όμως αυτό συμβεί, ένα μικρό θαύμα γεννιέται! Απαραίτητη —για μένα— προϋπόθεση είναι η μουσική, το λιμπρέτο και η σκηνοθεσία να δένουν αρμονικά μεταξύ τους, σα να αποτελούν πόνημα ενός και μόνο ανθρώπου.
Μια τέτοια εξαιρετική περίπτωση είναι το φετινό δώρο που σας προσφέρω για τις γιορτές, και αυτή τη φορά θα σας πάρει τουλάχιστον 45 λεπτά για να το απολαύσετε. Το παραμύθι που μόλις διαβάσατε είναι η σύνοψη της χριστουγεννιάτικης όπερας για παιδιά (και όχι μόνο!) «Ο Αμάλ και οι νυχτερινοί επισκέπτες» (Amahl and the Night Visitors) του Gian Carlo Menotti (που έφυγε μόλις φέτος στα 95 του). Το έργο αυτό, αν και εξαιρετικά δημοφιλές στο εξωτερικό, είναι μάλλον άγνωστο στη χώρα μας. Έχει ανεβεί ωστόσο δύο τουλάχιστον φορές: το 1995 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (διεύθυνση: Αλέξανδρου Μυράτ – σκηνοθεσία: Βίκτωρ Αρδίττης – είχα την τύχη να το ζήσω «εκ των έσω» αυτό και το θυμάμαι με μεγάλη συγκίνηση!) και το 2003 από την Όπερα Θεσσαλονίκης στο Θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (διεύθυνση: Γιώργος Βαγιανός – trailer εδώ).
Εσείς όμως θα έχετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε μία από τις πρώτες τηλεοπτικές μεταδόσεις του έργου (για την τηλεόραση του NBC γράφτηκε ούτως ή άλλως), όπου —πέραν της μουσικής και του κειμένου— τη σκηνοθεσία είχε αναλάβει ο ίδιος ο συνθέτης! Το αποτέλεσμα είναι τουλάχιστον μαγικό!!! Βέβαια, ο ήχος είναι κάπως ταλαιπωρημένος και δεν υπάρχουν υπότιτλοι· μην ανησυχείτε όμως, έχω φροντίσει και γι' αυτό – κατεβάστε αυτό.
Ιδού και το βίντεο. Προτιμήστε να το δείτε σε πλήρη οθόνη, κάνοντας κλικ έκκεντρα στην εικόνα και μετά πατώντας το κάτω δεξί κουμπί στο νέο παράθυρο που εμφανίζεται.
Στο σημείο αυτό θέλω να ευχαριστήσω τον —άγνωστό μου— dante, αφού στο blog του ανακάλυψα προ ημερών την ύπαρξη αυτού του ιστορικού βίντεο και δεν πίστευα στα μάτια μου που το έβλεπα ολόκληρο! Και ομολογώ πως, όχι μόνο με πρόλαβε ως προς το θέμα, αλλά έκανε και εξαιρετική δουλειά σε επίπεδο πληροφοριών. Σας καλώ να επισκεφτείτε και το δικό του post.
Πολλά πράγματα θεωρούνται αυτονόητα στο τραγούδι. Και δεν είναι!
Όλοι εμείς που έχουμε διδαχτεί την αποκαλούμενη κλασική φωνητική τοποθέτηση —αυτοχρισθέντες απόγονοι των γενεών του bel canto— είμαστε κολλημένοι (άρα και ασφαλείς) μ' έναν συγκεκριμένο τρόπο· συνήθως και μ' ένα στυλ. Πολλές φορές δε δεχόμαστε ακόμα και τις παρεμφερείς τεχνικά και υφολογικά «σχολές» του θεατρικού τραγουδιού ή του μιούζικαλ, πόσο μάλλον του λαϊκού ή του παραδοσιακού τραγουδιού.
Βέβαια, η κλασική τεχνική δεν προέκυψε χωρίς λόγο. Ακολούθησε τις ανάγκες του ύφους και των συνθηκών (βλ. μεγάλα θέατρα και συνοδεύουσες ορχήστρες...) της λόγιας δυτικοευρωπαϊκής δημιουργίας. Αυτό όμως δεν την καθιστά ούτε μοναδική ούτε ιδανική! Ακούστε τραγουδιστές άλλων πολιτισμών και θα βρείτε ένα σωρό τεχνικές και υφολογικές διαφορές, αναλλοίωτες σχεδόν από το πέρασμα των ετών (άρα δοκιμασμένες και εξυπηρετικές προς το σκοπό τους).
Τώρα... θα μου πείτε «καλά, εμένα τον κλασικό ή τον ροκ τραγουδιστή πόσο θα μπορούσαν να μ' ενδιαφέρουν τέτοιες τεχνικές που δημιουργήθηκαν για να υπηρετήσουν συγκεκριμένα μουσικά ιδιώματα;» – και σας απαντώ: «απίστευτα πολύ!». Γιατί;
Πρώτα-πρώτα, σας δίνουν μια μοναδική ευκαιρία να διαχωρίσετε τι είναι αυτό που κάνετε με τη φωνή σας και τι είναι αυτό που δεν κάνετε· τι είναι αυτό που ελέγχετε και τι είναι αυτό που δεν ελέγχετε. Σας δείχνουν δρόμους για να πετύχετε ένα πράγμα με άλλο τρόπο ή ένα διαφορετικό πράγμα με τον ίδιο τρόπο. Σας βγάζουν από αδιέξοδα που σίγουρα κάποια στιγμή θα συναντήσετε σε κάποιο παράξενο πρωτοποριακό έργο. Σας ανοίγουν τους ορίζοντες των —συνήθως ιδιαίτερα στυλιζαρισμένων— φράσεών σας και σας προσφέρουν την ευκαιρία να αναζητήσετε το δικό σας ιδιαίτερο και προσωπικό στυλ, αυτό που θα σας κάνει να ξεχωρίζετε από τους συναδέλφους σας. Σας ανοίγουν την όρεξη για ν' αυτοσχεδιάσετε, να δημιουργήσετε και να πάτε τη φωνητική μουσική ένα βήμα πιο πέρα.
Αυτό που κάνει τις Βουλγάρικες Φωνές και τα παράγωγά τους σχήματα ξεχωριστά είναι ότι δε δίστασαν να επενδύσουν πάνω στις τοπικές παραδοσιακές τεχνικές και αισθητικές για να παρουσιάσουν μία σύγχρονη πρόταση που εμπεριέχει —μαζί με τα καλύτερα κομμάτια της παράδοσης— όλα εκείνα τα ενδιαφέροντα στοιχεία της δυτικής πολυφωνίας και την έμπνευση των εγχώριων συνθετών και διασκευαστών. Και σκεφτείτε ότι το όλο εγχείρημα ξεκίνησε ως μια κρατική ραδιοφωνική χορωδία (κάτι εντελώς διαφορετικό ως αντίληψη από την καθαρά δυτικότροπη Χορωδία της ΕΡΤ...).
_______ * Προσέξτε την επιλογή του τρίτου κομματιού του προγράμματος στο βίντεο. Ίσως το βρείτε κιτς. Σε μένα φαίνεται ως μια προτροπή προς το αμερικανικό κοινό που παρακολούθησε τη συγκεκριμένη εκπομπή να ξεφύγει από τα στερεότυπα και να δει το δεδομένο του μουσικού ύφους ως μη αυτονόητο. Εν τέλει, δείτε το και ως βουλγαρικό χιούμορ...! ;-) Προσέξτε επίσης και το παραδοσιακό κούρδισμα του δεύτερου κομματιού· σας φαίνεται φάλτσο στην πολυφωνία; σ' εμένα ακούγεται εξαιρετικά ενδιαφέρον! :-)
Αν και ως Νίκων θα όφειλα να εορτάζω στις 26 Νοεμβρίου και ουχί σήμερον, εντούτοις —και κατόπιν απαιτήσεως των λατρευτών συνιστολόγων (co-bloggers)— δέχομαι με περισσή χαρά τις ευχές και σας προσφέρω ένα ψηφιακό κατιτίς.
Κι επειδή τα παραπάνω γλυκίσματα δε φτάνουν παρά να ικανοποιήσουν μονάχα τη λαίμαργη όρασή σας, αφιερώνω σε όλους σας μία αγαπημένη μουσική που ξαναθυμήθηκα χτες μετά από πολύ-πολύ καιρό και σκέφτηκα να τη μοιραστώ μαζί σας.
Měsíčku na nebi hlubokém, světlo tvé daleko vidí, po světě bloudíš širokém, díváš se v příbytky lidí.
Měsíčku, postůj chvíli, řekni mi, řekni, kde je můj milý! Řekni mu, stříbrný měsíčku, mé že jej objímá rámě, aby si alespoň chviličku vzpomenul ve snění na mne. Zasvěť mu do daleka, Zasvěť mu řekni mu, řekni, kdo tu naň čeká! O mně-li, duše lidská sní, ať se tou vzpomínkou vzbudí; měsíčku, nezhasni, nezhasni!
Βρήκα και μια απόδοση στα Αγγλικά: O moon high up in the deep, deep sky, Your light sees far away regions, You travel round the wide, Wide world peering into human dwellings
O, moon, stand still for a moment, Tell me, ah, tell me where is my lover! Tell him. please, silvery moon in the sky, That I am hugging him firmly, That he should for at least a while Remember his dreams! Light up his far away place, Tell him, ah, tell him who is here waiting! If he is dreaming about me, May this remembrance waken him! O, moon, don't disappear, disappear!
Ορισμένες μουσικές είναι εξαρτησιογόνες. Τις βάζεις στο repeat και δεν τις χορταίνεις· κι όταν «φτιαχτείς», θέλεις κι άλλες, κι άλλες – εφάμιλλες ή πιο ισχυρές. Γίνεσαι ένας τοξικομανής· γιατί οι «ουσίες» της μουσικής είναι γλυκιές και άκρως τοξικές! Μεταλλάσσουν ανεπιστρεπτί την καρδιά σου, την ψυχή και το μυαλό σου... Τίποτα πια δε φαίνεται ίδιο!
Κάποια στιγμή, οι «μουσικές ουσίες» που μπορείς να προμηθευτείς δεν αρκούν και αρχίζεις τις δημιουργικές προσμίξεις και τις αλχημείες. Φτιάχνεις τις δικές σου παραλλαγές, ελπίζοντας να σε «ανεβάσουν» το ίδιο – αν όχι καλύτερα.
Δεν είναι πάντα πρωτότυπα αυτά τα παρασκευάσματα· πολλές φορές θυμίζουν γεύσεις με τις οποίες είσαι πολύ δεμένος. Αλλά τι σε νοιάζει! Σκοπός είναι να φτιάξεις μια «μουσική δόση» που θα σε πάει «αλλού»!!!
Κι όπως είσαι ον κοινωνικό, θέλεις αυτές τις «δόσεις» να τις μοιράζεσαι, είτε τις βρήκες έτοιμες είτε τις έφτιαξες μόνος σου. Θέλεις εκείνοι που αγαπάς και που μοιράζεσαι μαζί τους το ίδιο πάθος να γεύονται την ίδια ευφορία με σένα. Χαρίζεις τις «δόσεις» σου – μερικές φορές τις πουλάς· για ν' αγοράσεις άλλες ή για να επιβιώσεις (...).
Το παράξενο της υπόθεσης είναι ότι, εάν βάλεις κάτω και αναλύσεις αυτές τις «ουσίες», κάποιες φορές συναντάς πολυσύνθετες ενώσεις κι άλλες πάλι τα πιο απλά και συνηθισμένα υλικά! Κι όμως, το αποτέλεσμα που επιφέρουν είναι συχνά ισοδύναμο! Τι να 'ναι άραγε αυτό που τις κάνει εξίσου εθιστικές...;
Δεν ξέρω σίγουρα. Μάλλον είναι η ειλικρίνεια που μεταδίδουν. Μάλλον το ότι μεταδίδουν κάτι. Μάλλον το ότι δε φτιάχτηκαν για την ανάγκη της δημιουργίας, αλλά για να δημιουργήσουν —ή να βγάλουν στην επιφάνεια— μια ανάγκη· την ανάγκη της επικοινωνίας με τους άλλους· την ανάγκη της επικοινωνίας με τον εαυτό μας.
_______
Το παραπάνω κείμενο γράφτηκε με αφορμή μια συζήτηση στο ιστολόγιο του συνθέτη dsyk. Ο τίτλος “Sweet intoxication!” («γλυκιά τοξίνωση!») είναι δανεισμένος από στίχο του δημοφιλούς μιούζικαλ «Το Φάντασμα της Όπερας».
(Finally they arrive in the PHANTOM'S lair. Downstage The candles in the lake lift up revealing giant Candelabrums outlining the space. The boat turns into a Bed. There is a huge pipe organ. The PHANTOM sits at The organ and takes over the accompaniment)
PHANTOM I have brought you To the seat of sweet Music's throne... To this kingdom Where all must pay Homage to music... Music...
You have come here, For one purpose, And one alone... Since the moment I first heard you sing, I have needed You with me, To serve me, to sing, For my music... My music...
(changing mood)
Night-time sharpens, Heightens each sensation... Darkness stirs and Wakes imagination... Silently the senses Abandon their defences...
Slowly, gently Night unfurls its splendour... Grasp it, sense it - Tremulous and tender... Turn your face away From the garish light of day, Turn your thoughts away From cold, unfeeling light - And listen to The music of the night...
Close your eyes And surrender to your Darkest dreams! Purge your thoughts Of the life You knew before! Close your eyes, Let your spirit Start to soar! And you'll live As you've never Lived before...
Softly, deftly, Music shall surround you... Feel it, hear it, Closing in around you... Open up your mind, Let your fantasies unwind, In this darkness which You know you cannot fight - The darkness of The music of the night...
Let your mind Start a journey through a Strange new world! Leave all thoughts Of the world You knew before! Let your soul Take you where you Long to be! Only then Can you belong To me...
Floating, falling, Sweet intoxication! Touch me, trust me Savour each sensation! Let the dream begin, Let your darker side give in To the power of the music that I write - The power of the music of the night...
(During all this, the PHANTOM has conditioned CHRISTINE to the coldness of his touch and her fingers Are brave enough to stray to his mask and caress it, with No hint of removing it. The PHANTOM leads her to a Large mirror from which he removes a dust cover and in Which we see the image of CHRISTINE, a perfect wax- Face impression, wearing a wedding gown. CHRISTINE Moves slowly towards it when suddenly the image thrusts Its hands through the mirror towards her She faints. The PHANTOM catches her and carries her to the bed, where He lays her down.)
PHANTOM You alone can make my song take flight - Help me make the music of the night...
Πού αισθάνεστε πιο κοντά την έκταση της φωνής σας;
Οι «δανεικές» φωνές
[Αποποίηση ευθύνης: Το ενδεχόμενο ορισμένες φορές να μην ακούγεται η μουσική οφείλεται σε προβλήματα που παρουσιάζονται τελευταία στον server που φιλοξενεί τα κομμάτια.]
Αναρτήσεις
