Σάββατο 6 Οκτωβρίου 2007

Περί σεβασμού ο λόγος



Πόσο «μικρός» μπορεί να γίνει ένας ερμηνευτής...; Πόσο...;

Πόσα «άλλοθι» μπορεί να δώσει μια παρτιτούρα...; Πόσα...;

Πόση μουσική μπορεί να χωρέσει σ' ένα χαρτί;

Και πόση σ' ένα μυαλό...;


Απ' όσο γνωρίζω —και διορθώστε με αν κάνω λάθος— η μουσική γραφή ξεκίνησε ως μέσο υπενθύμισης και πρακτικής διανομής της έμπνευσης του συνθέτη. Παλιότερα, οι ιδιότητες του συνθέτη και του ερμηνευτή δεν ήταν διακριτές και απαντώνταν μαζί στο ίδιο πρόσωπο. Ο ίδιος άνθρωπος έφτιαχνε και έπαιζε τη μουσική. Όσο η έμπνευση μεγάλωνε και τα δημιουργήματα γίνονταν πιο δομημένα και πιο πολυπρόσωπα, η καταγραφή τους ήταν επιβεβλημένη. Έτσι επινοήθηκε η μουσική σημειογραφίαπαρασημαντική).

Αυτό που πολλοί (ακόμη και επαγγελματίες μουσικοί) δεν έχουν συνειδητοποιήσει είναι ότι η μουσική γραφή (ακόμα και στις σημερινές πληρέστερες μορφές της) δεν αποτελεί μία πλήρη καταγραφή του μουσικού φαινομένου (της μουσικής δηλαδή) αλλά μία λεπτομερής σημείωση που —με λίγη καλή θέληση— μπορεί να οδηγήσει στην αναπαραγωγή του. Για να γίνει αυτό ευρύτερα κατανοητό, συνηθίζω να παραλληλίζω το φαινόμενο αυτό της μουσικής με εκείνο του λόγου:

Όταν κάποιος μιλάει και τον καταγράφουμε στο χαρτί, αυτό που ουσιαστικά σημειώνουμε είναι οι έννοιες, η συντακτική τους δομή και κάποιες νύξεις (με τη στίξη) ως προς τις προθέσεις (καταφατικές, ερωτηματικές, εμφατικές...) των προτάσεών του. Μέχρι εκεί όμως. Δεν καταγράφονται ούτε το ακριβές ύφος του, ούτε οι συχνότητες των φωνημάτων του, ούτε η ταχύτητα του λόγου, ούτε η έντασή του, ούτε η προφορά του! Όλα αυτά είναι αδύνατο να αποτυπωθούν στο χαρτί (ίσως όχι εντελώς αδύνατο, αλλά πάλι... δεν έχει νόημα για τα περισσότερα από αυτά). Κι όμως, εάν δώσουμε σε κάποιον —που δεν έχει ακούσει τον ομιλητή— να αναγνώσει φωναχτά το εν λόγω γραπτό, είναι πιθανό να πλησιάσει πάρα πολύ κοντά σε κάποια από τα ηχητικά στοιχεία του αρχικού ομιλητή! Πώς γίνεται αυτό...; Μέσω μια μαγικής έννοιας που λέγεται «τα συμφραζόμενα»!

Θέλετε να δοκιμάσετε κάτι; Διαβάστε την παρακάτω φράση φωναχτά και προσπαθήστε να ακούσετε τον εαυτό σας την ώρα που μιλάτε (εάν μπορείτε να την ηχογραφήσετε κιόλας, είσαστε σούπερ!):
Αύριο θα πάμε εκδρομή.
Θα παρατηρήσετε ότι ο τόνος της φωνής σας είναι μάλλον ουδέτερος – ίσως να γίνεται κατά τι πιο οξύς ή πιο καταληκτικός στη λέξη «εκδρομή»... Διαβάστε όμως κι αυτό:
Τελικά, δεν κατάφερα να βρω εισιτήρια για σήμερα. Αύριο θα πάμε εκδρομή.
Ξαναδιαβάστε το μια-δυο φορές ακόμη... Η πρώτη πρόταση —μετά τη λέξη «τελικά» και τη μικρή παύση που υπονομεύει το κόμμα— είναι πολύ λογικό να παρουσιάσει μία κορύφωση του τόνου της φωνής στη λέξη «δεν» και να ακολουθήσει μια φθίνουσα πορεία (τονικά) μέχρι την τελεία. Λογικό, μια και υπαγορεύεται από τη μνήμη μας σε τέτοιου είδους αρνητικές προτάσεις. Προσέξτε όμως την επόμενη πρόταση: η λέξη «εκδρομή» χάνει τον —ανεπαίσθητο μάλλον— τονισμό της ενώ οξύνεται αρκετά πλέον η λέξη «αύριο»!!! Πώς γίνεται αυτό, όταν στο χαρτί η καταγραφή είναι πανομοιότυπη, χωρίς υπογραμμίσεις ή άλλα σύμβολα;;; Μα... από τα συμφραζόμενα!!! Το περιβάλλον της άρνησης στην προηγηθείσα πρόταση μεταβάλλει το σκοπό της δεύτερης από απλά δηλωτικής σε διευκρινιστική, δημιουργώντας μία εντελώς διαφορετική καμπύλη τονισμού στην ομιλία μας.

Υπάρχουν, δηλαδή, τρόποι μιας —μερικής— αποκατάστασης του προφορικού λόγου μέσα από ένα γραπτό. Πλήρης και ακριβής αποκατάσταση είναι φυσικά αδύνατη. Αλλά μας ενδιαφέρει; Ίσως όχι. Αυτό που μας ενδιαφέρει ουσιαστικά είναι η αποκατάσταση των νοημάτων και της γενικής αίσθησης, του κλίματος της ομιλίας. Σε πιο ιδιαίτερες περιπτώσεις (θέατρο) μας ενδιαφέρει και η προφορά, η προσωδία, η ένταση, ίσως η ταχύτητα και σίγουρα η συναισθηματική φόρτιση.

Δεδομένου ότι όλοι μας μιλάμε από μωρά και γράφουμε από πολύ μικρή ηλικία, η διαδικασία αυτή είναι αυτονόητη και πραγματοποιείται μηχανικά, χωρίς σκέψη, από τους περισσότερούς μας. Βέβαια, ένας χαζός (ή δυσλεξικός ή... απλά αδιάφορος) αναγνώστης θα προσπεράσει τη διαφορά. Ένας όχι και τόσο υποψιασμένος θα ανακαλύψει τη διαφορά με τη δεύτερη ίσως απόπειρα, ενώ ένας έμπειρος, που διαβάζει και λίγο πιο μπροστά χρονικά το κείμενο, θα τα καταφέρει με τη μία (prima vista). Ο επαγγελματίας όμως (αφηγητής, ηθοποιός) ΟΦΕΙΛΕΙ να έχει πλήρη επίγνωση αυτού του φαινομένου. Και, επιπλέον, οφείλει να μπορεί να προσαρμοστεί στις συνθήκες ανάγνωσης της εποχής από την οποία προέρχεται το εκάστοτε κείμενο. Δεν μπορεί να απαγγέλλει τον Shakespeare ωσάν ράπερ! [Χμ... ενδιαφέρον θα είχε ωστόσο...! ;-) ]

Ας γυρίσουμε τώρα στη μουσική. Ισχύουν ακριβώς τα ίδια πράγματα. Τι διαφέρει; Η μουσική είναι μια πιο αφηρημένη γλώσσα. Έτσι λένε τουλάχιστον – γιατί εγώ προτιμώ να τη βλέπω ως μία αρκετά συγκεκριμένη γλώσσα, που δεν περιγράφει όμως έννοιες (με εξαίρεση την προγραμματική μουσική) αλλά συναισθήματα ή συναισθηματικές καταστάσεις. Έχει δομή, έχει συντακτικό (προκύπτει από την τρέχουσα και προγενέστερη μουσική παράδοση), έχει φράσεις, έχει στίξη, έχει μεταβολές τόνου, ρυθμού και έντασης. Έχει και συμφραζόμενα!* Απλά είμαστε λιγότεροι αυτοί που μαθαίνουμε καλά αυτή τη γλώσσα (εδώ υπολογίζω όχι μόνο τους μουσικούς αλλά και τους ακροατές, τους συνειδητούς φιλόμουσους ακροατές) και ακόμα λιγότεροι (ειδικά στην Ελλάδα) αυτοί που ξέρουμε να τη γράφουμε και να τη διαβάζουμε. Και να σκεφτείτε ότι αναφέρομαι ουσιαστικά σε δύο μόνο από τις μουσικές γλώσσες που συναντούμε παγκοσμίως: τη δυτικοευρωπαϊκή (κλασική, ποπ...) και την ανατολική (βυζαντινή, ελληνική παραδοσιακή – λαϊκή...). [Βάλτε και τη τζαζ, αν θέλετε, ως τρίτη...]

Έτσι, λόγω της άγνοιας ή της ημιμάθειας (που —ως γνωστόν— είναι χειρότερη της αμάθειας) οι περισσότεροι από μας τους μουσικούς πέφτουμε διαρκώς σε σωρεία παραπτωμάτων. Πιστεύουμε ότι αρκεί να διαβάσουμε επακριβώς την παρτιτούρα για να αναπαράγουμε τη μουσική. Πολλές φορές μας το διδάσκουν κιόλας! Έτσι, μαθαίνουμε να βλέπουμε μόνο τις νότες και όχι πίσω απ' αυτές! Άλλες πάλι φορές, εξαιτίας της εξαιρετικής δομικής ή τεχνικής πολυπλοκότητας ενός έργου, δίνουμε το βάρος στην άρτια αντιμετώπιση αυτών και όχι στο πνεύμα του μουσικού κειμένου, θεωρώντας —εσφαλμένα— ότι ο φιλόμουσος ακροατής μας έχει την ίδια επαφή που έχουμε εμείς με το έργο κι ότι ορισμένα πράγματα απλά εννοούνται. Εκείνος όμως ίσως ακούει τη σονάτα ή την άρια που ερμηνεύουμε για πρώτη φορά και ίσως δεν έχει τη δυνατότητα να την αντιπαραβάλει στο μυαλό του με άλλες γνωστές εκτελέσεις ή τη μελέτη των σωζόμενων μαρτυριών της εποχής για το έργο.

Αυτό όμως, που είναι εξαιρετικά κατακριτέο —και, πιστέψτε με, το αναφέρω απολύτως καλοπροαίρετα— είναι όταν ο μουσικός αδυνατεί (ή αδιαφορεί) να κατανοήσει τις προθέσεις του συνθέτη και καταφεύγει στην εύκολη λύση της παραποίησης του μουσικού κειμένου. Σε κάποιους από σας ίσως φανεί υπερβολικό αυτό που λέω, πολύ φοβάμαι όμως πως το βλέπω μπροστά μου κάθε μέρα και μ' ενοχλεί όλο και περισσότερο (μιλώ κυρίως για τον κλασικό χώρο, που δουλεύει αποκλειστικά με παρτιτούρες). Και εκνευρίζομαι αφάνταστα όταν το βλέπω ακόμα και σε μαέστρους, σ' εκείνους δηλαδή που υποτίθεται πως έχουν τη γνώση να καθοδηγήσουν ερμηνευτικά ομάδες μουσικών! Παίρνουν το μολυβάκι, δηλαδή, και τροποποιούν την παρτιτούρα κατά πώς τους εξυπηρετεί, χωρίς να ξοδέψουν ούτε ένα δευτερόλεπτο από τη ζωή τους για να προσπαθήσουν να καταλάβουν τι πραγματικά ήθελε «να πει ο ποιητής»!!! Συνήθως δε, καταλογίζουν άγνοια ή προχειρότητα στο συνθέτη ή τον αντιγραφέα – λες και τα τυπογραφικά λάθη δεν ξεχωρίζουν από κάτι το εσκεμμένα διαφορετικό...

Ωστόσο, και οι ηθοποιοί δεν πάνε πίσω. Ορισμένοι συνηθίζουν να προσθαφαιρούν λέξεις (π.χ.: «και») για να φέρουν το κείμενο στα δικά τους εκφραστικά μέτρα, αντί να αναζητούν το χαμένο τρόπο εκφοράς του λόγου των ηρώων του συγγραφέα........ Κύριο αντεπιχείρημά τους (και των μουσικών επίσης...) είναι ο ευνουχισμός της δικής τους προσωπικότητας. Μα... όσο καλά και να αποκρυπτογραφήσει κανείς το πνεύμα ενός δημιουργού, πάντα υπάρχει χώρος για μια προσωπική πινελιά! Αλλιώς κάθε ερμηνεία θα ήταν ίδια με όλες τις άλλες!!! Το ζητούμενο στην όλη υπόθεση είναι το πνεύμα του συγγραφέα ή του συνθέτη να οδηγεί την ερμηνεία και όχι το αντίθετο.

Τώρα... θα μου πείτε: «καλά, εάν το αποτέλεσμα είναι εξίσου καλό, εσένα τι σε κόφτει;» Σας λέω, λοιπόν, ότι όλη η ιστορία δεν είναι παρά θέμα σεβασμού απέναντι στο συνθέτη ή το συγγραφέα αντίστοιχα. Είναι θέμα αρχών. Είναι θέμα αρχών που φθίνουν σήμερα. Και οι αρχές είναι ζήτημα παιδείας και καλλιέργειας.

Εν τέλει... εκείνος που δε σέβεται το έργο ενός δημιουργού ίσως τελικά δε σέβεται ούτε τον ίδιο του τον αυτό!

_______

* Προσοχή! Συνήθως οι τραγουδιστές συγχέουν τις φράσεις, στίξεις και τονισμούς της μουσικής με τις φράσεις, στίξεις και τονισμούς του κειμένου που ερμηνεύουν. Πρόκειται για δύο τελείως διαφορετικές γλώσσες που συνυπάρχουν χρονικά (κινούνται παράλληλα). Συνήθως ταυτίζονται – όχι πάντα όμως! Υπάρχουν άπειρα παραδείγματα όπου η μουσική φράση και η φράση του κειμένου κινούνται ανεξάρτητα ή σχεδόν ανεξάρτητα. Μμ... ας πούμε... στις καντάτες του Μπαχ, όπου μία μεγάλη κολορατούρα μπορεί να περιέχει ένα μόνο μέρος της φράσης του κειμένου αλλά μία πληθώρα καταφατικών, ερωτηματικών, αρνητικών ή εμφατικών —διαλογικών αν θέλετε— μουσικών φράσεων, με πολύ περισσότερη στίξη απ' όση έχει το ποιητικό κείμενο στο ίδιο σημείο. Ή —αν θέλετε παράδειγμα εκτός κλασικής μουσικής— θυμηθείτε το “all in all you're just a[μουσική στίξη εδώ!]nother brick in the wall” των θρυλικών Pink Floyd ή το «Αγάπη πού 'γινες [μουσική στίξη εδώ!] δίκοπο μαχαίρι» των αξέχαστων Μάνου Χατζιδάκι & Βασίλη Τσιτσάνη.

15 σχόλια:

  1. Καλη σου μέρα, Νικον!
    Κατα την προσωπική μου εκτίμηση, είναι το αρτιότερο κείμενό σου που έχω διαβάσει...; Ή αυτό που προσωπικά κατάλαβα καλύτερα... ;
    Οι λεπτές αποχρώσεις των συναισθημάτων που θέλει να εκφράσει ένας καλλιτέχνης με λόγια ή με νότες ούτε διαβάζονται εύκολα, ούτε αποδίδονται εύκολα. Προσεγγίζονται μονάχα, αναλογα με την ευαισθησία του καθενός, διαφορετικα.

    Καλο Σ/Κ να έχεις!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Καλημέρα! Κι ότι προβληματιζόμουν εάν οι —κατά πολύ μεταμεσονύχτιες— σκέψεις μου θα μπορούσαν να γίνουν αντιληπτές από κάποιον άνθρωπο που δεν εμπλέκεται ενεργά στη μουσική...

    Μού 'φτιαξες τη μέρα! :-) Καλημέρα και καλό Σ/Κ και σε σένα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλημέρα σε όλους. Το κείμενο είναι καταπληκτικό και χαίρομαι που έθεσες το θέμα αυτό γιατί με προβληματίζει κι εμένα συχνά. Το μόνο που έχω να σου διορθώσω -με μια μικρή επιφύλαξη πάντα- είναι ότι το "Αγάπη που 'γινες δίκοπο μαχαίρι" δεν είναι του Χατζιδάκι αλλά του Βασίλη Τσιτσάνη. Ο Χατζιδάκις απλώς το παρουσίασε νομίζω.
    Mia

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Κοίτα τι μαθαίνει κανείς...! Ε λοιπόν, έχεις ένα δίκιο, Mia, και σ' ευχαριστώ πολύ για τη διόρθωση. Μετά από μια ενδελεχή έρευνα βρήκα το εξής διαφωτιστικό thread:

    rembetiko.gr forums

    Ως εκ τούτου, διορθώνω το κείμενο στο post μου...

    Και να σκεφτείς ότι έψαχνα στον Τσιτσάνη πρώτα για παράδειγμα...! ;-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Γεια σας!
    Όσο αναφορά το αγάπη που ‘γινες δίκοπο μαχαίρι έχω να πω τα εξής.
    Το τραγούδι είναι του Βασίλη Τσιτσάνη.
    Ο Μάνος Χατζιδάκις όμως έχει γράψει την εισαγωγή του!
    Αν ακούσετε προσεκτικά θα βρείτε κάποιες ομοιότητες με την εισαγωγή από Τα παιδιά του Πειραιά!
    Το αρχικό τραγούδι του Βασίλη Τσιτσάνη λέγεται Τρελέ Τσιγγάνε.
    Πολύ ωραίο κομμάτι!
    Το αγάπη που ‘γινες γράφτηκε αργότερα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Καλημέρα και από μένα και από τη Βοστόνη που ακόμα δεν είδε το φως της μέρας. Και σ' αυτό πίσω είμαστε.

    Τι θαύμα κείμενο ήτανε αυτό καλέ! Το καταφχαριστήθηκα με την ψυχή μου. Μου θύμησε τα χρόνια μου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τότε οι γλωσσολόγοι αυτά μας λέγανε όλη την ώρα. Ότι δηλαδή ο δημιουργός ενός κειμένου μουσικού ή λογοτεχνικού εντάσει στο κείμενο και πολλά βιωματικά στοιχεία που όμως δεν αποτυπώνονται πιστά στο γραπτό λόγο.

    Από την πλευρά του ο αναγνώστης/ακροατής προσπαθεί να ερμηνεύσει και να κατανοήσει το βιωματικό αυτό στοιχείο και αφού δε μπορεί να το κάνει αυτό με άλλο τρόπο, επιστρατεύει το δικό του βιωματικό κόσμο, τις δικές του εικόνες, τις δικές του μνήμες. Σαν να λέμε δηλαδή, βάζει και τον εαυτό του μέσα στο κείμενο που διαβάζει ή ακούει΄.

    Άραγε όταν ό Αριστοτέλης έγραφε για την κάθαρση στην Ποιητική του, αυτό να εννοούσε; Τι λέτε κι εσείς; Το παρατράβηξα;

    Πάντως τώρα θυ΄μάμαι κι ένα βιβλιαράκι που λέγεται "What to Listen for in Music" και το έχει γράψει συνθέτης και τα λέει αυτά πολύ ωραία και απλά γιατί δεν είναι μόνο για μουσικούς.

    Καλή Κυριακή να έχετε και πάντα τέτοια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Χμ... με προβλημάτισες με τον Αριστοτέλη... Λες...; Μάλλον εσύ ξέρεις καλύτερα, που έχεις εντρυφήσει σ' αυτά...

    Το βιβλιαράκι που λες πάντως πρέπει να είναι πολύ ενδιαφέρον! Να το δούμε καμιά μέρα...

    Καλημέρα σε όλους!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Καλημέρα σε όλους σας (με μια μέρα καθυστέρηση από την δημιουργία της συζήτησης). Επειδή πάνω από 10 ώρες τη μέρα είμαι μπροστά σε ένα computer (η κατάρα του προγραμματιστή) δεν το πλησιάζω όταν πάω σπίτι παρά μόνον όταν είναι ανάγκη να το κάνω. Έτσι λοιπόν σας διαβάζω μόνο από τη δουλειά.

    Πολύ σωστά τα λες my μου. Αντιληπτό μπορεί να γίνει κάτι μόνο όταν αποκτήσει εικόνα. Και ο ηθοποιός αυτό κάνει και αυτή είναι η δουλειά του. Να παίρνει το κείμενο και την εικόνα να την δημιουργεί είτε κάτω από τις οδηγίες του συγγραφέα (όταν αυτός είναι εν ζωή), είτε κάτω από την οπτική του σκηνοθέτη. Αλλά δεν φτάνει μόνο αυτό. Πρέπει να δανείσει στο ρόλο προσωπικά του βιώματα γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει να φτιάξει τον ρόλο. Μόνο έτσι θα μπορέσει να δώσει υπόσταση, μόνο έτσι θα μπορεί να φανεί ο ρόλος και όχι ο ηθοποιός που προσπαθεί να παίξει έναν ρόλο.

    Στο θέατρο υπάρχουν δύο σχολές. Αυτή που λέει πως ρεαλισμός στο θέατρο δεν μπορεί να υπάρξει και η άλλη που υποστηρίζει το αντίθετο (τι κακό αυτό με μένα να μην μπορώ να θυμηθώ ονόματα!!!!). Οι εκφραστές της πρώτης σχολής υποστηρίζουν πως ο ηθοποιός δεν κάνει τίποτε άλλο από το να μιμείται συναισθήματα και έτσι ο απόλυτος ρεαλισμός δεν είναι δυνατός. Αντιθέτως, η άλλη σχολή λέει πως ο ηθοποιός εντάσσει όλο το νευρικό του σύστημα στο ρόλο. Κοινώς, πονάει ο ρόλος πονάει και ο ηθοποιός. Για να το καταφέρεις αυτό είναι πολύ δύσκολο μια που πρέπει να διαβάσεις … πολύ πίσω από την παρτιτούρα (ή το θεατρικό κείμενο), πρέπει να καταλάβεις το ρόλο και να προσαρμόσεις ακόμη και τις συνήθειές σου σε αυτόν. Έτσι μόνο μπορεί να υπάρξει ο ρεαλισμός στο θέατρο.

    Προσωπικά είμαι οπαδός της δεύτερης σχολής. Έτσι λοιπόν, πρέπει να γίνεται και η ανάγνωση της παρτιτούρας, είτε πρόκειται για σονάτα είτε για ρόλο όπερας, είτε για lieder. Άλλωστε, μπορεί να διαχωριστεί η τέχνη σε απλό θέατρο και απλή μουσική; Μπορεί ο ηθοποιός να αποβάλει τη μουσική από τον λόγο του ή ο μουσικής να αποβάλει την υποκριτή από την ερμηνεία του; (τι είπα πάλι πρωί - πρωί;)

    Ο ερμηνευτής, πρέπει να ψάξει πολύ πίσω από το γραφόμενο κείμενο. Το να μάθεις τις νότες και τα λόγια είναι το 1/10 της δουλείας που έχεις να καταβάλεις. Και φυσικά αυτόν το χαρακτήρα δεν πρέπει να τον φτιάξεις έτσι όπως εσένα σου αρέσει. Πρέπει να βασιστείς πάρα πολύ στον δημιουργό, στις ερμηνείες (αν ήδη αυτό που πας να κάνεις αν ξαναγίνει), στον δάσκαλο – σκηνοθέτη που προφανώς έχει οραματιστεί όλα τα παραπάνω, στην εποχή, στις μαρτυρίες, στις καταγραφές και τέλος να δώσεις και από τον εαυτό σου πράγματα για να μπορέσεις να φτάσεις σε ένα βαθμό πολύ κοντά σε αυτό που οραματίστηκε ο «ποιητής».

    Μπορεί να μην είναι ακριβώς αυτό. Αλλά το αποτέλεσμα θα έχει βάσεις, δεν θα είναι μια απλή αναπαράσταση και το σημαντικότερο θα έχεις σεβαστεί τον δημιουργό.

    Επίσης θα ήθελα να προσθέσω κάτι στο σχόλιό σου που υπάρχει σαν * κάτω από το κείμενο. Στη βυζαντινή μουσική άλλωστε, σε συνθέσεις παλαιές πριν τον 17 αιώνα αν θυμάμαι καλά, μπορεί κανείς να βρει σε πολύ συχνά το φαινόμενο η μουσική φράση να μην είναι μαζί με την ποιητική φράση. Το κείμενο να συνάδει με το μουσικό κείμενο είναι μεταγενέστερη εφαρμογή.

    Τι πολυλογάς που είμαι;;;

    My, το έχεις ρίξει στο ξενύχτι…ήθελα να ξέρω πως ξυπνάς το πρωί!;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Πω-πω ένας πολυλογάς...! Αλλά τώρα τα γράφει στο word και μας τα δίνει σπέσιαλ-φορμαρισμένα!!! ;-)

    Α! Παρέλειψα να πω ότι συμφωνώ, φυσικά, μαζί του – αν και νομίζω ότι το έχετε ήδη υποψιαστεί όλοι. Σκόπιμα δεν ήθελα να αναφερθώ στο συνδυασμό λόγου, μουσικής και σκηνικής δράσης (όπερα, μουσικό θέατρο) για να μην πλατειάσω. Αλλά —ευτυχώς για μένα— το ανέλαβε αυτό ο anastasios! Εύγε, νέε μου! :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Καλημέρα σας και καλή εβδομάδα , θερμα συγχαρητήρια για το ενδιαφέρον ιστολόγιό σας καθώς και για την συγκεκριμένη ανάρτηση , η οποία θέτει πολλά και ενδιαφέροντα ζητήματα . Δυστυχώς πρέπει να φύγω για την δουλειά μου και δεν προλαβαίνω να γράψω τις απόψεις μου γ'αυτό , το βράδυ θα επανέλθω . Σας χαιρετώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια! Αναμένω με ανυπομονησία το βραδινό σας μήνυμα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Γειά σας , μετά από μια δύσκολη μέρα είναι πολύ ευχάριστο να πω δυό κουβέντες για το ενδιαφέρον κείμενό σας , μόνο που νομίζω οτι μπορούμε να μιλάμε μέρες για τα ζητήματα που θέτετε, και φυσικά δεν είναι "πολυλογία " όπως ισχυρίζεστε, αλλά πυκνότητα. Το κείμενό σας θίγει πολλά και διαφορετικά ζητήματα όπως το κείμενο και μουσικότητά του , η σχέση της μουσικής με το κείμενο , η μουσική η τέχνη του αφηρημένου , το κείμενο στην φωνητική μουσική , ο σεβασμός του ερμηνευτή προς το μουσικό κείμενο και άλλα πολλά , εάν κατάλαβα καλά.
    Είναι γεγονός οτι έχουν γραφτεί πολλές χιλιάδες σελίδες για τα ζητήματα αυτά από τον Χέγκελ , τον Σοπενχάουερ , τον Νίτσε , τον Γκαίτε και επιτέλους από τον Βάγκνερ και αποτελούν ζητήματα της μουσικής αισθητικής η οποία , απ΄ότι εγώ γνωρίζω , εξετάζει το καλλιτεχνικό έργο ( στην περίπτωσή μας το μουσικό έργο ) από την άποψη της μορφής και του περιεχομένου .
    Σε κάθε περίπτωση εγώ καταλήγω σε μια ολιστική αντιμετώπιση των μορφών της τέχνης με την έννοια της κοινής αντιμετώπισης των συναισθηματικών στοιχείων και των συμβόλων .Φυσικά ερμηνεία δεν νοείται ως παράθεση συναισθημάτων και συμβόλων αλλά ο στοχασμός πάνω σ΄αυτό το κρυμμένο κείμενο , που παρακινεί την φαντασία μας ,τα δικά μας εξατομικευμένα συναισθήματα κλπ,κλπ μάλλον φλυαρώ , αλλά με προκαλέσατε με τα τόσα πολλά που είπατε με το κείμενό σας .
    Θα μου επιτρέψετε να πω στον αγαπητό Αnastasio οτι υπάρχουν πολλές σχολές ( τάσεις) στο θέατρο και όχι μόνο δύο , αυτή για την οποία λέει είναι του ρεαλιστικού θεάτρου και ιδρυτής της ο Στανισλάφσκυ . Συγνώμη μου βγήκε το δασκαλίστικο!!!!
    Εύχομαι να είμαστε καλά και να ανταλλάσσουμε απόψεις .
    Καληνύχτα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Δε φλυαρείτε καθόλου! Ίσα-ίσα, «απογοητεύτηκα» γιατί περίμενα περισσότερα ειδικά από σας! ;-)

    Δεν πειράζει όμως, καλά να είμαστε και να ανταλλάσσουμε απόψεις, όπως λέτε κι εσείς.

    Το μόνο που έχω την ανάγκη να πω αυτή τη στιγμή είναι το εξής: συνοψίσατε τα λεγόμενά μου τόσο πυκνά που ξαφνικά αισθάνθηκα ότι απέκτησαν αβάσταχτο βάρος! Εγώ το μόνο που προσπάθησα να δώσω με το κείμενό μου είναι ό,τι θεωρώ αυτονόητο στην καθημερινή μας επαφή με κάθε —σημαντικό ή ασήμαντο— μουσικό έργο.

    Καληνύχτα σε όλους!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Εγώ τι να πω μετά απ' όλα αυτά; Να πω ότι η καλύτερη στιγμή της μέρας μου είναι όταν μπαίνω και τα βλέπω όλα αυτά τα ωραία και κάνουμε εποικοδομητικές συζητήσεις;

    Προχθές σας ανέφερα ένα βιβλιαράκι και δε σας είπα ότι είναι του Copland. Αφού το είπα αυτό σε σας όμως, μπήκα στα αίματα και το άνοιξα για να δω αν είχε τίποτα ενδιαφέρον να σας πω.

    Και λέει ότι πρέπει να εξηγούμε εμείς οι μουσικοί στο κοινό μας ότι η μουσική που ακούει δεν πρέπει οποσδήποτε να έχει συγκεκριμένο νόημα. Ψάχνουν οι άνθρωποι να βρουν κάτι γνωστο σ' αυτούς με το οποίο να συνδέσουν το έργο που ακούνε. "Αυτό το κομμάτι μου θυμίζει ένα τρένο, ή την άνοιξη." Αλλά αν το έργο δεν είναι προγραμματικό τότε πρέπει, λέει ο Copland να εξηγούμε στους ακροατές πως δε φταίνε αυτοί που δε μπορούνε οι άνθρωποι να συμφωνήσουνσε, ή ακόμα και να καθορίσουν μια συγκεκριμένη εικόνα και να τη συνδέσουν άρικτα με το έργο που ακούνε.

    Στη μουσική δε συμβαίνει ό,τι στη γλώσσα. Το σημαίνον δεν αντιστοιχεί ένα προς ένα με το σημαινόμενο. Δε μπορούμε να πούμε πως η κάθε νότα, ή η κάθε μελωδική γραμμή, ή η κάθε αρμονική συμπεριφορά αντιπροσωπεύει μία σημασία. ΄Οχι που οι συνθέτες δεν προσπάθησαν να κολλήσουν στη μουσική τέτοιες ταμπέλες από αρχαιοτάτων χρόνων.

    Αλλά δεν πιάσανε αυτές οι ταμπέλες. Και σήμερα που ξέρουμε κι από σημειολογία και διαβάζουμε όλοι τον Umberto Eco, δεν έχουμε πια ψευδαισθήσεις.

    Στην τελευταία συναυλία που έκανα στην Αθήνα τα περασμένα Χριστούγεννα, κάποιος από το κοινό μου είπε ότι ταξίδευε με τη μουσική μου στον Αγγλικό Μεσαίωνα. Εγώ η κακομοίρα Ιταλικό Baroque τραγουδούσα και με συνόδευε μια θεόρβη σκέτη ολόσκετη. Που της βγήκε της γυναίκας το μεσαιωνικό; Προς Θεού δεν πάω να κατηγωρήσω την κοπέλλα που κουβαλήθηκε στη συναυλία μου. Κάθε άλλο. Απλώς επισημαίνω αυτό που λέει και ο Copland. Της είχανε μάθει της καιμένης ότι πρέπει οπωσδήποτε η μουσική κατι να της θυμίζει, κάπου να τη μεταφέρει αν θέλετε. Κι έτσι κλείνοντας τα μάτια έχασε το τρένο που μόνο μεσαιωνικό δεν ήτανε.

    Θα μου πείτε, μπορεί να φταίω και εγώ. Δεν κάθησα να γράψω λέξη προς λέξη μετάφραση των κειμένων που τραγουδούσα, όπως Αμερική να τα διαβάσουνε οι άνθρωποι να μην ταξιδεύουνε αλλού. Κάπως θα βοηθούσα.

    Πολυλόγησα πάλι. Δεν το είπα για να μιλάω για μένα αλλά έτσι γιατί κι εμείς καιρός είναι ν' αρχίσουμε να λέμε στον κόσμο που μας ακουει ότι δεν πρέπει σώνει και καλά να φαντάζεται μια εικόνα κάθε φορά που ακούει μουσική. Και τίποτα να μη φανταστεί, πάλι είναι ευαισθητοποιημένος ακροατής και με το παραπάνω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Να 'σαι καλά. βρε My μου, με το μεσαιωνικό σου τρένο – μ' έκανες και γέλασα!

    Τι ωραία πραγματάκια μας μαθαίνεις πάντως...! Αυτό που μου έμεινε περισσότερο από όλα αυτά είναι εκείνο με το σημαίνον και το σημαινόμενο. Μακάρι όλοι οι ακροατές να μπορούσαν να το καταλάβουν αυτό. Και μιλάω κυρίως για τους υποψιασμένους ακροατές, γιατί οι πιο «αθώοι» δεν ψάχνουν πράγματα να βρουν στη μουσική – απλώς την απολαμβάνουν!

    Επίσης, δε χρειάζεται να δικαιολογείσαι όταν αναφέρεις ως παράδειγμα κάτι από τον εαυτό σου. Νομίζω πως καταλαβαίνουμε πάρα πολύ καλά εδώ μέσα ποιος έχει ως στόχο να προβάλει τον εαυτό του και ποιος όχι. Να 'σαι σίγουρη γι' αυτό! Πρώτος εγώ θα εναντιωθώ στο αντίθετο – να το ξέρεις! :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή