Τρίτη 9 Οκτωβρίου 2007

Το «ιδανικό» ζέσταμα μιας φανταστικής χορωδίας


[Καραβάτζιο: «Οι μουσικοί»]

Η ώρα πάει ακριβώς και οι χορωδοί παίρνουν τις θέσεις τους στη μικρή αίθουσα της πρόβας. Οι παρτιτούρες δεν έχουν μοιραστεί ακόμη. Ο μαέστρος προτείνει ένα σύντομο ζέσταμα. Έτσι κι αλλιώς πάντα είναι απαραίτητο ένα ζέσταμα, το ξέρει καλά – πόσο μάλλον όταν η πρόβα γίνεται πρωί. Το περίεργο είναι ότι ο ίδιος δεν το τηρεί πάντα αυτό – συνήθως μόνο όταν το έργο ξεκινά με τεχνικές απαιτήσεις ή ανήκει σε καταξιωμένο (μόνο κλασικό φυσικά!) συνθέτη.

Η χορωδία είναι ακόμη με την τσίμπλα στο μάτι – το ζέσταμα όμως ξεκινά δυναμικά. Ο μαέστρος προτείνει μιας μέτριας ταχύτητας αρπισμούς, σε ποικιλία φωνηέντων, εξαντλώντας από πολύ νωρίς όλη σχεδόν την έκταση των φωνών. Βαριέται όμως. Ζητά μια αύξηση της ταχύτητας. Οι χορωδοί ανταποκρίνονται στα νεύματά του και με αύξηση έντασης. Οι φωνές τους πιέζονται. Εκείνοι το αντιμετωπίζουν σαν πρόκληση... και σαν κόντρα μεταξύ τους. Ο ήχος γίνεται τραχύς και εκκωφαντικός.


Ο μαέστρος προτείνει μια δεύτερη άσκηση – ίδιας λογικής... Οι χορωδοί συνεχίζουν την ίδια τακτική. Μερικοί απ' αυτούς καταλαβαίνουν ότι αυτό δεν οδηγεί πουθενά. Δε διαμαρτύρονται – ποιος θα τους καταλάβει; Μόνο κοιτάζονται αναμεταξύ τους, μήπως και αισθανθούν ότι δεν είναι εντελώς μόνοι... Κάποιες ματιές διασταυρώνονται. Κάποιες μόνο...


Το ζέσταμα έλαβε τέλος. Οι χορωδοί έχουν καταπονηθεί πολύ, αλλά τώρα νιώθουν έτοιμοι να ξεκινήσουν το πρώτο έργο. Οι νότες έρχονται στα χέρια τους – πρώτο κομμάτι: ένα τρυφερό μαδριγάλι του Μοντεβέρντι. Βάλσαμο για τις φωνές, αλήθεια! Οι περισσότεροι όμως δεν το βλέπουν και τόσο τρυφερό – συνεχίζουν με την ίδια τραχύτητα. Μάταια ο μαέστρος προσπαθεί να τους χαλιναγωγήσει. Τους μιλά για το αποτέλεσμα που θέλει... αλλά δεν τους το δείχνει στην πράξη. Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρει πώς να το κάνει – εκτός εάν... δε θέλει να το κάνει...

Η καταπόνηση συνεχίζεται για τρεις ώρες – μουσικά αδιάφορες. Διακόπτεται μόνο από ένα χορταστικό διάλειμμα.
Εκεί οι χορωδοί συζητούν. Κυρίως για το μισθό τους ή άλλα άσχετα πράγματα. Κάποιοι σκέφτονται ακόμα την πρόβα – με θλίψη. Δεν μπορούν να μιλήσουν στο μαέστρο, ούτε στην πλειονότητα των συναδέλφων – ξέρουν πως δε θα βρουν ανταπόκριση πουθενά. Σιγοψιθυρίζουν μόνο τις τρυφερές φράσεις του Μοντεβέρντι και κάπου-κάπου τις διακόπτουν με πικραμένες απορίες όπως: «άραγε εκείνο το ζέσταμα τι σκατά χρειαζόταν;»...

[Η παραπάνω ιστορία είναι καθ' όλα φανταστική. Κάθε ομοιότητα με πραγματικά πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις είναι εντελώς συμπτωματική. Θα μπορούσε, ωστόσο, να έχει συμβεί πραγματικά. Το «κλίμα» της χώρας μας το επιτρέπει!]


Ακούστε το Che se tu se'il cor mio από το Τέταρτο βιβλίο μαδριγαλιών για πέντε φωνές (SSATB) του Claudio Monteverdi. To συγκρότημα Concerto Italiano διευθύνει ο Rinaldo Alessandrini (Opus 111). Παρτιτούρα θα βρείτε εδώ.


Di Claudio Monteverde maestro della musica del sereniss. S. Duca di Mantoa. Il quarto libro de madrigali a cinque voci (Venezia, 1603).

Che se tu se' il cor mio,
come se' pur malgrado
del ciel e de la terra,
qualor piangi e sospiri,
quelle lagrime tue son il mio sangue,
quei sospir il mio spirto
e quelle pen'e quel dolor che senti
son miei, non tuoi tormenti.

[Battista Guarini]


Μια [πολύ] ελεύθερη λογοτεχνική απόδοση στα Αγγλικά:

For if, as I believe, you really love me
despite the counsel of the jealous world,
just as the winds are gathered by the tree,
your sufferings are drawn towards my soul;
and there I tend them so they multiply
and root in to my heart, and then my mind
till tears run in my veins, I breathe your sighs,
and all your sorrow and your grief is mine.
Look at me now; what is in your heart?
What anxieties are there? What fears?
For I am walking in the freezing rain
calling and calling to you through the storm,
although I know you cannot hear my cries
and your name will vanish with the winds.

[Charles Marshall, Ιούλιος 2006]

10 σχόλια:

  1. Καλή σας μέρα ,
    με ενδιαφέροντα και γλαφυρό τρόπο διηγείσθε στο " ιδανικό " ζέσταμα μιας φανταστικής χορωδίας ,το τι συντελείται στις χορωδίες στην Ελλάδα . Δυστυχώς υπάρχει και το "Φανταστικό "ζέσταμα μιας ιδανικής χορωδίας , αλλά αυτό μάλλον αποτελεί εξαίρεση .
    Και ενώ στην Ελλάδα έχουμε όμορφες και πλούσιες φωνές , δεν κατορθώνουμε να τις αξιοποιήσουμε χάριν του σολιστικού ή του χορωδιακού τραγουδιού . Η ελλειπής κατάρτιση , η τσαπατσουλία , η βαρεμάρα οδηγούν πράγματι τους καθοδηγητές των χορωδιών να καταπονούν τις φωνές , να τις κλείνουν αντί να τις ανοίγουν ( χαλαρώνουν ), να τις στραγγαλίζουν και μακροχρόνια να προκαλούν ανεπανόρθωτες βλάβες . Στο τέλος φυσικά δεν μπορεί να επιτύχει το αποτέλεσμα που επιθυμεί ( εάν υπάρχει κάτι τέτοιο στο μυαλό του ), γιατί μια καταπονημένη φωνή δεν μπορεί να παράξει ήχο μαλακό , πολιτισμένο , να αυξομειώσει την ένταση να κάνει χρώματα κλπ,κλπ .
    Ετσι δημιουργείται το ανακόλουθο , ο χορωδός να "ζεσταίνει " την φωνή του με σκληρό και άκομψο τρόπο , και στην συνέχεια να του υποδεικνύεται να τραγουδήσει μαλακά , αυτό μόνο ένας αδαής το επιδιώκει.
    Αγαπητέ φίλε , συμφωνώ και επαυξάνω , σε όσα εννοείτε σ' αυτή την παραβολή , αλλά θέλω να προσθέσω και κάτι λίγο πιό ελπιδοφόρο , χαίρομαι με την προοπτική οτι οι νέα γενιά των μουσικών αντιμετωπίζει τα θέματα αυτά με γνώση και επιστημοσύνη , χωρίς "τσαρλατανισμούς " , και επιπλέον πιστεύω οτι υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις του φαινομένου που περιγράφετε . Αλλά σε κάθε περίπτωση με βοηθάτε να σκεφτώ οτι η έλλειψη παιδείας γενικώτερης και ειδικώτερα μουσικής παιδείας δημιουργούν αυτό το πρόβλημα και άλλα πολλά , για να καταλήξω σε μια δανεισμένη ρήση " μορφώστε τους ουσιαστικά , διδάξτε τους ποίηση και μουσική προτού σας κάψουν κι εσάς τους ίδιους !"
    Με συγχωρείτε εσείς θέτετε ένα ειδικό θέμα κι εγώ έφτασα αλλού , απλά είναι η πίστη μου οτι η παιδεία σε όλους τους τομείς θα μας οδηγήσει σ΄΄ενα καλύτερο κόσμο.
    Καλημέρα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Καλημέρα και από την Αμέρικα. Καληνύχτα δηλαδή γιατί μαύρη νύχτα είναι εδώ κι εγώ προσπαθώ να διαβάσω τρία πράγματα μαζί και να σας καλημερίσω κι εσάς.

    Τι ωραίο κομμάτι! Ο φανταστικός σας μαέστρος το διάλεξε με αγάπη. Δε διάλεξε το θρήνο της Αριάδνης που τον ξέρουνε όλοι. Να είναι καλά και πάντα να ζει μέσα στη φαντασία όλων μας...

    Όπως σας έχω πει, τραγουδίστρια είμαι κι εγώ και έχω διδαχθεί και διδάξει κι εδώ στη Βοστόνη και στην Αθήνα μας και έχω μεγάλη αγάπη στους συναδέλφους που τώρα ξεκινάνε και έχουνε μεσάνυχτα και θέλουνε να τα μάθουνε όλα σε μια μέρα και δε γίνεται, ή τουλάχιστον γίνεται μόνο σε κάποιο βαθμό.

    Και έχω ρωτήσει πολλούς απ' αυτούς που έχουν σπουδάσει διεύθυνση και δουλεύουνε με τραγουδιστές αν τους μαθαίνουνε τίποτα για την τεχνική του τραγουδιού. Και η απάντηση είναι πάν¨τα "όχι." Δε μιλάω για τους Έλληνες διευθυντές φωνητικών συνόλων, μιλάω για εδώ...

    Τι φταίνε κι αυτοί οι άνθρωποι; Ιδέα δεν έχουνε και κανείς δεν τους διαφωτίζει και το αποτέλεσμα το ακούμε όλη την ώρα.

    Και να πεις ότι δεν υπάρχουνε και καλά βιβλία για την τεχνική του τραγουδιού; Γιατί να μην τα ανοίξεις να μάθεις αν δεν ξέρεις;

    Πριν από ένα τέτοιο έργο που είναι σκέτο κέντημα δε θα ήταν ωραίο να κάνεις ένα καλό καλό ζέσταμα χωρίς καθόλου φώνηση; Σκέτες ασκήσεις για το διάφραγμα χωρίς να ακούγεται τίποτα ή με πολύ λίγη φώνηση.

    Θα μου πείτε, και πως θα ξέρεις ότι ζεστάθηκες; Να σας απαντήσω κλείνοντας με την πλακίτσα της μέρας. Λίγα λεπτά πριν βγω στη σκηνή για το Master's Recital μου έπαιζα με τη φωνή μου όπως όλοι μας και ήρθε η καθηγήτριά μου και μου είπε γελώντας:
    "Τι κάνεις πάλι βρε παιδάκι μου; Ψάχνεις να βρεις τη φωνή σου; Σε βεβαιώνω, εδώ είναι, δεν πάει πουθενά."

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Η ομοιότης είναι συμπτωματική μεν, πραγματική δε. Χωρίς την ανάλογη παράδοση, είναι αναπόφευκτο να βαδίζουμε στα τυφλά. Συνήθως χρειάζεται ένας και μόνο άνθρωπος -- αλλά πού είναι;

    Την καλησπέρα μου...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. ~κατερίνα καρατζά~

    Μην αισθάνεστε άσχημα όταν θέτω ένα θέμα κι εσείς το πάτε αλλού! Αυτό ακριβώς επιδιώκω!!! Βρίσκομαι εγώ για να δίνω το έναυσμα – η δουλειά όμως είναι ομαδική. :-)

    Όντως η νέα γενιά παρουσιάζει έναν αξιόλογο αριθμό φωτεινών εξαιρέσεων, που όμως —όπως από πολύ κοντά γνωρίζετε— οι περισσότερες απ' αυτές υποσκελίζονται από κατεστημένα πρόσωπα και καταστάσεις και εξαφανίζονται στο σκοτάδι της ανεργίας. Πιστεύω ακράδαντα ότι για να μπορέσουν να ανέβουν στο φως, θα πρέπει να γίνουν όσο το δυνατό περισσότεροι, ώστε να ακουστεί επιτέλους η φωνή τους. Το παρόν ιστολόγιο φιλοδοξεί να βάλει ένα λιθαράκι και προς αυτόν το σκοπό...

    ~my~

    Τον Θρήνο της Αριάδνης δεν τον ξέρουν όλοι οι μαέστροι εδώ – μην αυταπατάσαι. Αυτός της ιστορίας μας, όμως, ίσως και να τον ήξερε αλλά να προτίμησε κάτι πιο μικρό και με λιγότερη (κατά τη γνώμη του) δουλειά...

    Όσο για τα βιβλία... χμ... ξέρεις κάτι; υπάρχει ένα στάδιο πριν ανοίξει κάποιος ένα βιβλίο για να μάθει: να συνειδητοποιήσει ότι δε γνωρίζει. Και σ' αυτό έχουμε μέγα πρόβλημα. Οι περισσότεροι μαέστροι χορωδιών στην Ελλάδα αρνούνται να δεχτούν την αλήθεια γιατί θεωρούν ότι πρόκειται απλά για μία άλλη διαφορετική άποψη, πλάι στη δική τους «σωστή»! Έλα, όμως, που η άποψη του μαέστρου είναι «εξ ορισμού» λιγάαακι πιο «σωστή»!!!

    Για μένα, ο ιδανικός μαέστρος μιας χορωδίας οφείλει να είναι ταυτόχρονα δύο και μόνο πράγματα: δάσκαλος ερμηνείας (αλλά και τεχνικής υποστήριξης) και συντονιστής αυτόφωτων προσωπικοτήτων με διακριτές ικανότητες και ξεχωριστά, βιωματικά συσσωρευμένα συναισθήματα. Και οι δύο αυτές ιδιότητες του μαέστρου απαιτούν και προϋποθέτουν συνάμα την ανάδραση (feedback ελληνιστί...) από το σώμα της χορωδίας. Ένας δάσκαλος, άλλωστε, πάντα διδάσκεται από τους μαθητές του και ένας συντονιστής πάντα υποστηρίζει την ελεύθερη βούληση των συνομιλητών.

    Κάποτε, οι μαέστροι ήταν δικτάτορες – όπως και οι κοινωνίες πιο απολυταρχικές. Όμως ο κόσμος μας έχει αλλάξει από τότε! Δε θα ήταν πιο ενδιαφέρον να εξελίσσονταν και οι κοινωνικές δομές μεταξύ των μουσικών σε κάτι πιο φρέσκο...;;;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Φίλτατε cyrusgeo,

    Η παράδοση είναι καταλυτικό στοιχείο στη διαμόρφωση ενός πολιτισμού και θα συμφωνήσω μαζί σας, αν και πιστεύω πως με πολλή δουλειά μπορεί κάποιος να καλύψει κάπως το κενό.

    Όμως ακόμη και στη βυζαντινή μουσική, που η υπαρκτή παράδοση (αν και αδυνατισμένη) δεν παρουσίασε (απ' όσο ξέρω – anastasie, διαφώτισον!) ασυνέχεια στην πορεία της μέχρι σήμερα, οι νοοτροπίες του ατομικισμού και του όλου «συστήματος» δεν της επέτρεψαν ίσως να εξελιχθεί όπως της άρμοζε...

    Καλώς μας ήρθατε από δω και συγχαρητήρια για την εξαιρετική σας δουλειά στο Gravity and the Wind.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Πάντως εγώ θα ήθελα να προσθέσω πως αυτή η εκτέλεση του Monteverdi που ακούμε μου φαίνεται τέλεια. Την ακούς και είναι προφανές ότι το έργο αυτό δε γράφτηκε για χορωδία. Πέντε φωνές με διαφορετικό χαρακτήρα και διαφορετική προσωπικότητα η μια από την άλλη και το κομμάτι δείχνει όλες του τις χάρες. Για να μη γήνει βαρύ το έργο στα χέρια μιας χορωδίας, πρέπει ο μαέστρος να είναι πολύ καλός. Εκ των πραγμάτων, αν αυτή τη διαλογική συζήτηση αντί για πέντε άτομα την κάνουνε τριάντα, βαραίνουν οι φράσεις και ουτε ρητορική διακρίνεται πια ούτε τίποτα.

    Και για τα θρησκευτικά έργα του Bach ακόμα ο μαέστρος J. Rifkin έγραψε πριν από δύο δεκαετίες ότι με βάση τα στοιχεία που έχουμε πρέπει να ερμηνεύονται από ένα άτομο σε κάθε φωνή. Και μερικοί μουσικολόγοι συμφώνησαν μαζί του και μερικοί όρμησαν να τον φάνε αλλά δεν τα καταφέρανε. Τις έβγαλε σε δίσκο τις καντατούλες χωρίς χορωδία και η δροσιά που βγήκε ήταν κάτι το καταπληκτικό.

    Πάντως εγώ λέω να μαζέψουμε εμείς οι τραγουδιστές τους φίλους μας τους διευθυντές φωνητικών συνόλων, να τους κλειδώσουμε σε μια μεγάλη αίθουσα που να τους χωράει όλους και να τους κάνουμε ένα εποικοδομητικό μαθηματάκι ανατομίας και φυσιολογίας των φωνητηρίων οργάνων του ανθρώπου. Και μετά να τους μάθουμε και μερικές ασκήσεις τεχνικής που να κάνουν ζέσταμα χωρίς να καίνε τις φωνές των χορωδών τους.

    Ξέρω ότι αυτό δε θα γίνει ποτέ αλλά ξέρω και έναν, μόνο έναν Έλληνα μαέστρο που θα συμφωνούσε ανεπιφύλακτα μαζί μου αν ήξερε τι γράφω αυτή τη στιγμή. Που ξέρετε; Μπορεί σε δέκα χρόνια από σημερα αυτός ο ένας άνθρωπος να εχει γίνει μια μικρή και φωτισμένη ομάδα.

    Προς το παρόν ας αφήσουμε τις άχρωμες πράσινες ιδέες κι ας πάμε κι εμείς για ύπνο.
    Καληνύχτα σε όλους και όλες σας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ποτέ στη ζωή μου δεν κατάλαβα γιατί η ποσότητα κάνει τη μουσική πιο καλή! Μεγαλύτερες χορωδίες, μεγαλύτερες ορχήστρες, πλουσιότερη ενορχήστρωση, δυνατότερα όργανα... Ε, και; Εντάξει, καλύπτονται τα λάθη με το μέγεθος και αγγίζεται μεγαλύτερο κοινό με μιας. Και πάλι δε μου λέει τίποτα αυτό. [Λέω να γράψω ένα ποστ μια μέρα γι' αυτό...]

    Πάντως, My, αν καταφέρεις και τους κλειδώσεις όλους κάπου, δώσε μου σε παρακαλώ το κλειδί και ξέρω εγώ τι θα το κάνω...! ;-)

    Καλημέρα σε όλους!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. …καλέ τι ενδιαφέρον που ακούγεται το να κλειδώσουμε τους μαέστρους χοροδιών σε ένα δωμάτιο…α! Εδώ έχει αρχίσει να έχει πλάκα, ενδιαφέρουσα πλάκα.

    Για να μάθει κάποιος όπως είπε και ο φίλος nicon θα πρέπει να αποδεχθεί ότι δεν γνωρίζει και με τέτοια έπαρση που τους χαρακτηρίζει στην πλειοψηφία τους (για τους διευθυντές συνόλων μιλάω), δεν το βλέπω και τόσο εφικτό. Αν θέλανε και μαθήματα τραγουδιού θα είχανε κάνει και ασκήσεις ζεστάματος θα ξέρανε και μια χαρά θα τα κάνανε! Αλλά ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΝ. Γιατί δεν θέλουν!; Πολύ μεγάλη ιστορία. Η κα. Καρατζά πιστεύω το έχει πιάσει το νόημα, όλα είναι θέμα παιδείας

    Φίλε nicon πιστεύω πως την πιθανή εξέλιξη της βυζαντινής μουσικής θα μπορούσαμε να την δούμε μόνο αν δεν είχε συντελεστεί ΤΟ έγκλημα της εξαφάνισης της κοσμικής βυζαντινής μουσικής, επειδή κάποιοι ιερωμένοι μας θεωρούσαν βέβηλο η μουσική με την οποία υμνούμε τον Θεό να χρησιμοποιείται για τα κοσμικά τραγούδια. Αυτός ο υπερβολικός ευσεβισμός μας έφαγε. Στην εκκλησία είναι όλα πια πολύ σταθερά και αμετακίνητα θα έλεγα. Η Εκκλησιαστική Βυζαντινή μουσική είναι αρκετή έτσι όπως είναι και δεν χρειάζεται εξέλιξη για τον λόγο που υπάρχει αυτή τη στιγμή.

    Όσον αφορά στο θέμα της ασυνέχειας, πιστεύω ότι παρατηρείται ασυνέχεια και μεγάλη μάλιστα. Οι προσωπικές φιλοδοξίες, οι φωνητικές ικανότητες και η ματαιοδοξία μεγάλων ονομάτων στο χώρο της ψαλτικής έχουν προκαλέσει ένα, κατά τη γνώμη μου, μεγάλο χάσμα. Είναι σίγουρο πως όχι πριν από πολλούς αιώνες, πριν 4 αιώνες να πω; δεν ψέλνανε έτσι όπως σήμερα ή όπως πριν από 100 χρόνια. Μέσα σε 100 χρόνια κατάφεραν πολλοί, λόγω τον φωνητικών τους ικανοτήτων, λόγο τον φιλοδοξιών τους να αλλάξουν το ύφος και το ήθος του ψάλτη και να τον κάνουν πραγματικά … τραγουδιστή (και αυτό με την κακή έννοια). Ο ψάλτης είναι εκεί που είναι για να βοηθήσει με την καλλιφωνία του τους πιστούς να προσευχηθούν. Τα τελευταία 100 – 150 χρόνια όμως επικρατεί η ιδέα να μπει ο πιστός στο ναό και να θαυμάσει τον ψάλτη. Και ιδού το φαινόμενο. Ενώ τότε αυτοί οι λίγοι ήταν η εξαίρεση, τώρα αυτός ο τρόπος έχει γίνει κανόνας. Αυτό και αν είναι ασυνέχεια. Μπορεί όχι μουσικολογική αλλά τέλεια αλλαγή νοοτροπίας και κατ’ επέκταση βρισκόμαστε πολύ μακρύτερα από την αρχική ιδέα. Μόνο λίγοι προσπαθούν να διατηρήσουν την αρχική ιδέα και αυτούς τους πολεμάνε κιόλας. Και επειδή δεν ψέλνουν έτσι περίτεχνα δεν τους προσλαμβάνουν και οι παπάδες σε εκκλησία. Αφήστε τα καλύτερα.

    -my-
    Είπες: Τι φταίνε κι αυτοί οι άνθρωποι; Ιδέα δεν έχουνε και κανείς δεν τους διαφωτίζει και το αποτέλεσμα το ακούμε όλη την ώρα.

    My μου είσαι καλός άνθρωπος αλλά εγώ που είμαι κακός θα πω πως φταίνε οι μαέστροι Φωνητικών συνόλων. Τη γνώση κανείς δεν την φυλάκισε όπως αναφέρεις κι εσύ παρακάτω στα λεγόμενά σου, υπάρχουν και καλά βιβλία. Αν δεν τα ξέρουν, αν κάποιος δεν τους μίλησε, να τα μάθουν στο κάτω - κάτω η δουλειά τους είναι. Κι εμένα ως τραγουδιστής δεν είναι το καλύτερό μου να τραγουδάω μπαρόκ, προτιμώ πιο ρομαντικά έργα αλλά όταν πρέπει να το κάνω, θα ψάξω, θα διαβάσω και θα προσπαθήσω να είμαι όσο πιο κοντά γίνεται. Έτσι να κάνουν και αυτοί. Να μάθουν φωνητική, να μάθουν ασκήσεις και να μην καταστρέφουν τις φωνές των χορωδών τους. Αλλά είναι και οι χορωδοί που τους κάθονται. Δεν σηκώνονται να φύγουν! (αλλά που να πάνε και αυτοί, άνεργοι να μείνουν;)

    Καλή σας μέρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Xμ... τελικά έπεσα έξω με τις υποθέσεις μου περί βυζαντινής μουσικής παράδοσης... Βιάστηκα να τ' ανοίξω το στοματάκι μου και είπα ανακρίβειες... Ευτυχώς, έχουμε και σένα, anastasie, που τα ξέρεις από μέσα και μας διαφωτίζεις! Να 'σαι καλά!

    Τώρα που τα λες αυτά όμως... σκέφτομαι... μήπως τελικά ένα κομμάτι αυτής της εκκλησιαστικής νοοτροπίας —λόγω της ανέκαθεν στενής σχέσης της Εκκλησίας με την πολιτεία— έχει περάσει και στη δυτική μουσική εκπαίδευση της χώρας μας...; Μακρύς συνειρμός, το ξέρω, αλλά ίσως κάποιος που γνωρίζει να μπορούσε να μας διαφωτίσει... [Ομολογώ πως η σχέση μου με την ελληνική ιστορία δεν ήταν ποτέ η καλύτερη δυνατή...]

    Όσο για τα υπόλοιπα που λες... ξέρεις καλά ότι δε διαφωνώ. :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Νά που νύχτωσε και βγήκα κι εγώ όπως τα φαντάσματα. Anastasi μου τι ήταν αυτό με τιν εξαφάνιση της Βυζαντινής κοσμικής μουσικής; άλλο πράγμα μου ήρθε. Κάποτε θα ήθελα να μας πεις περισσότερα, σε μας που δεν τα ξέρουμε αυτά.

    Πως έγινε τέτοια συστηματική εξαφάνιση;

    Τέλος πάντων, δεν τό 'θελα να αλλάξω θέμα. Πιστεύω ότι οι μαέστροι προτιμούν το μεγάλο σύνολο γιατί το έχουνε συνηθίσει με τη μουσική του 19ου αιώαπου παίζουνε. Κι εδώ που τα λέμε κι εμείς του Baroque τραγουδούσαμε για πολλά χρόνια με κάτι μικρές καθόλου ενδιαφέρουσες φωνούλες και δείχναμε σο όλους γιατί η μουσική αυτή άξιζε να πεθάνει και να μην αναστηθεί ποτέ.

    Τώρα θέλω να πιστεύω πως τα πράγματα άλλαξαν και τραγουδάμε με πιο ενδιαφέροντα τρόπο κι έτσι δεν είναι ανάγκη οι μαέστροι να επιστρατεύουν πολλές και μεγάλες φωνές για να μην πηγαίνει το κοινό για ύπνο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή